Κυριακή 18 Απριλίου 2021

Ειδικοτητα-Ευαισθησια-Λαθη (Sensitivity-Specificity-Error)

Τι σημαίνει η φράση "Τα rapid test έχουν ευαισθησία 85%, ή ότι τα μοριακά τεστ έχουν ειδικότητα 95%;" Σήμερα θα αφήσουμε λίγο στην άκρη το βιολογικό κομμάτι, για να δούμε ωστόσο κάτι το οποίο είναι απαραίτητο, όχι μόνο στη βιολογία αλλά και σε πολλές άλλες επιστήμες. Φυσικά αναφέρομαι σε "μαθηματικές" έννοιες, που ακούμε συχνά, χωρίς να κατανοούμε, και οι οποίες ωστόσο αποτελούν ίσως το βασικότερο σημείο μιας μελέτης. Οι έννοιες αυτές είναι η ευαισθησία (sensitivity), η ειδικότητα (specificity) και τα στατιστικά λάθη (error type I or II). 

Ευαισθησία σημαίνει να μπορώ να διακρίνω σωστά, τον ασθενή ή αυτόν που έχει κάποιο χαρακτηριστικό. Παράδειγμα, ευαισθησία 85% σε ένα rapid test, σημαίνει πως από τα 100 άτομα, τα οποία έχουν COVID-19, το τεστ θα δείξει ότι θετικά είναι μόνο τα 85. Για τα υπόλοιπα 15, το τεστ θα δείξει ότι είναι αρνητικοί, ενώ δε θα είναι.

Ειδικότητα σημαίνει να μπορώ να διακρίνω σωστά τον υγιή ή αυτόν που δεν έχει κάποιο χαρακτηριστικό. Παράδειγμα, ειδικότητα 85% σε ένα rapid test, σημαίνει πως από τα 100 άτομα, τα οποία είναι υγιή, το τεστ θα δείξει ότι αρνητικά είναι μόνο τα 85. Για τα υπόλοιπα 15, το τεστ θα δείξει ότι είναι θετικοί, ενώ δε θα είναι.

Άρα συνειδητοποιούμε πως θέλουμε όσο το δυνατό μεγαλύτερη ειδικότητα αλλά και ευαισθησία. Ωστόσο, είναι πολύ δύσκολο να επιτύχουμε το απόλυτο και στα δύο. 

Με τον όρο λάθη συνήθως αναφερόμαστε σε αποτελέσματα, τα οποία δε μπορούν να ερμηνευτούν από μια μελέτη (ο στατιστικός όρος είναι πολύ διαφορετικός, και θα ζητήσω την επιείκεια των ειδικών). Δηλαδή λάθη που ενώ είναι προφανή, η επιστήμη της στατιστικής δε μπορεί να τα ξεχωρίσει. Για να μην κουράσω θα σας περιγράψω το παράδειγμα της εικόνας. Στην πρώτη περίπτωση, έχουμε λάθος τύπου Ι, όπου ενώ είναι προφανές πως ο κύριος δε μπορεί να είναι έγκυος, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι είναι....Ενώ στη δεύτερη, όπου αναφερόμαστε σε λάθη τύπου ΙΙ, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η κυρία δεν είναι έγκυος, ενώ είναι προφανές πως είναι σε προχωρημένη εγκυμοσύνη...Αυτά τα λάθη τα παρατηρούμε με συγκεκριμένες ορολογίες σε κάθε μελέτη...

Ας κρατήσουμε λοιπόν στο πίσω μέρος του μυαλού μας όλες τις βασικές έννοιες, ώστε όταν τις συναντήσουμε, να μην δεχτούμε απλά την γνώμη κάποιων ημιμαθών, που θα εκμεταλλευθούν την αμάθειά μας...Γιατί  όπως είπαμε " Η ημιμάθεια είναι χειρότερη της αμάθειας"

Φώτο:unbiasedresearch.blogspot.com 

0 σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου